853. 45 meses

"It's time to taste what you most fear...
...
It's a holiday in Cambodia
where people dress in black...
...
it's a holiday in Cambodia,
where you'll do what you're told..."

(fragmentos de "Holiday in Cambodia", Dead Kennedys, 1980)


"Sangue vermello e relucente cobre o campo e as cidades da nai patria Kampuchea!
Sangue dos nosos espléndidos obreiros e labregos!
Sangue dos nosos combatentes revolucionarios, homes e mulleres!
Sangue que foi transmutado en fervente furia, en fera loita,
o 17 de abril, baixo a bandeira revolucionaria!
Longa vida á abraiante vitoria do 17 de abril!"

(inicio de "Glorioso 17 de abril", himno da República Democrática de Kampuchea, composto probablemente por Pol Pot, e posto en vigor coa nova constitución do 5 de xaneiro de 1976)


A pesar de usar fontes tan dispares, podemos dicir que si, que había homes de negro, que che dicían o que tiñas que facer, e que houbo sangue, moito sangue que acabou derramado polos campos e cidades de Camboxa, aproximadamente a de algo máis de dous millóns de persoas, un xenocidio que se tal vez en número non é o máis importante dos vistos no século XX, ponse rapidamente á cabeza en proporcións cando temos en conta á poboación do país en aqueles momentos, preto dos oito millóns de habitantes, o que sitúa a masacre nun 25% da poboación.

(restos de vítimas do campo de exterminio de Cheoung Ek)

A historia empeza en algún momento do século XX tralo desfile de gobernos e sucesivas turbulencias políticas que cruzaron o territorio: a descolonización francesa, a invasión xaponesa na II Guerra Mundial, a posterior independencia en 1953, a tradicional rivalidade cos seus veciños do Vietnam, e de fondo, a Guerra Fría, durante a cal o Sur de Asia foi un xigantesco taboleiro de xadrez onde as superpotencias da época, a URSS e os EEUU apoiaban/derrocaban a políticos e gobernos segundo os seus intereses de cada momento.

En marzo de 1970, o xeneral Lon Nol deu un golpe de estado, no que derrocou ó príncipe Norodom Sihanuk, convertendo a ata aquel momento neutral monarquía (con toques de mandato divino) na República Khmer, na realidade unha ditadura títere ó servizo do Vietnam do Sur e os EEUU na súa loita contra Vietnam do Norte e os Viet Cong (os charlies de Rambo).

E aquí e onde aparece un descoñecido grupo, os Khmeres Vermellos (os citados homes de negro), nome popular dado ós membros do Partido Comunista de Camboxa, e logo Partido Democrático de Kampuchea (nunca peor escollido o nome), que daquela eran unha guerrilla de ideoloxía confusa, na que se mesturaban un maoísmo extremista, a idealización do campesiñado, ideas anticolonialistas e a rivalidade co veciño vietnamita. Con estes ingredientes, o cóctel non podía resultar máis extravagante... e perigoso, como despois se demostrou.

Aquí é onde empezan a aparecer nomes como Nuon Chea, Ta Mok, Khieu Samphan, un sempre secundario Saloth Sar, ou Ieng Sary (os rastros biográficos de algúns son confusos, xa que existe o costume do cambio de nome, non por razóns de estética nin políticas, senón por tradición budista). Estes homes, que lideraban a guerrilla, foron aproveitando as circunstancias tanto da política internacional, como as da local, e coincidindo coa saída dos estadounidenses do Vietnam, impuxéronse na guerra civil que levaban mantendo contra o estado desde 1968, tanto contra Sihanuk, como logo contra Lon Nol. A novidade da caída de Phnom Pehn, o glorioso 17 de abril de 1975, por aqueles guerrilleiros de negro, pronto deixou paso ó asombro ante o establecemento dunhas medidas políticas resumidas en oito puntos, puntos establecidos un mes máis tarde nun mitin que durou cinco días:

1. Evacuar á xente de tódalas cidades.
2. Abolir tódolos mercados.
3. Abolir o sistema monetario do rexime de Lon Nol e reter o diñeiro revolucionario que había sido impreso.
4. Obrigar a colgar los hábitos a tódolos monxes budistas e poñelos a traballar cultivando arroz.
5. Executar a tódolos líderes do rexime de Lon Nol, empezando polos líderes máximos.
6. Establecer cooperativas de alto nivel por todo o país, con almorzos comunitarios.
7. Expulsar do país a toda a poboación da minoría vietnamita.
8. Enviar tropas ás fronteiras, particularmente á fronteira con Vietnam.

Na práctica, isto supuxo o abandono das cidades, a colectivización do país, a abolición do diñeiro e, de propina, a instauración dun rexime de terror no cal a busca do "inimigo oculto" era unha prioridade.

"Construír o socialismo en Kampuchea consiste en dúas partes, agricultura e industria. A agricultura será modernizada en dez ou quince anos por métodos científicos, construíndo presas de regadío e canles por todo o país. E as presas e canles deberán empezar no próximo año, 1976. A industria será modernizada nun periodo similar de dez a quince anos"

"Coa fin de lograr a construción do socialismo progresivamente e avanzar todos xuntos no periodo fixado, debemos tomar precaucións para depurar coidadosamente ós axentes infiltrados no partido, nas forzas armadas, nas diversas organizacións e ministerios, no goberno, e entre as masas do pobo"

Estas dúas frases, pronunciadas por Nuon Chea no mesmo mitin, resumen o que veu despois, un traslado en masa da poboación a traballar nos campos de arroz e un estado paranoico que vía inimigos en todas partes, e que os eliminaba, literalmente. A morte era unha realidade diaria que se podía presentar a un en forma de tiro na caluga (ou apaleados nos campos de arroz) por motivos tan peculiares como levar gafas ou saber francés, indicios "claros" de interese polos asuntos do estado e posterior transmisión de información ós axentes segredos vietnamitas, multiplicados na imaxinación paranoica dos líderes capitaneados de forma discreta por Pol Pot, que se mantiña na sombra como unha pantasma, sendo case imposible atopar imaxes súas da época e cedendo o protagonismo como presidente a Khieu Samphan.

Entón apareceron nomes que poderán ser lembrados xunto con lugares como Auschwitz, o S-21, que era o nome en clave de Tuol Sleng, antigo colexio de prestixio na capital do país, reconvertido en prisión segreda e campo de exterminio, onde o horror era o amo da situación, e ó igual que en outros sitios, como nos campos alemáns, se levaba un minucioso rexistro das torturas e asasinatos alí cometidos. Existe unha imaxe terrorífica que se conserva hoxe no museo existente no lugar: as miles de fotos que se lles facían os detidos antes de ser torturados e/ou executados e que se expoñen na súa memoria nas antigas aulas da escola, dirixida neste periodo polo sanguinario Duch.

Como rematou isto? En decembro de 1978, aproveitando o debilitamento do país debido á inercia autodestrutiva provocada polo rexime, as tropas vietnamitas invadiron case sen resistencia Camboxa, fuxindo os líderes khmer cara a clandestinidade e buscando refuxio nas selvas e sempre coas sospeitas de colaboración por parte do rexime tailandés, oposto ó vietnamita. Os líderes da desfeita foron librando, en parte grazas ó misterio do que sempre se rodearon, en particular Pol Pot, que non foi localizado (ou se deixou localizar) ata pouco antes da súa morte polo periodista Nate Thayer, ó que concedeu unha entrevista. Ente ancián case buenrollista, que parece deixar na entrevista unha especie de xustificación ou testamento político, morreu pacificamente ó ano seguinte sen pasar polos tribunais, ó igual que varios dos seus cómplices. Pero como podedes ver neste enlace, a formación do tribunal para xulgar os feitos, así como a súa posta en marcha e funcionamento, foron e van lentos, como adoita suceder nestes casos.

Recomendación:

A pesar do que parece evidente, hoxe non vou recomendar ós Dead Kennedys, senón que vou deixar esta páxina web onde podedes ampliar información e profundizar no tema, que atopei buscando información sobre o mesmo; e ademais que naveguedes pola vosa conta pola morea que enlaces que deixa o post, que se o chego a facer no post, tería que facer varias partes para resumir os 45 meses de desvarío que constituíu o rexime de Pol Pot. De feito, podería ter aforrado o post de hoxe e mandarvos dirtectamente alí, pero xa me parecía moito morro coa pouca actividade do blog nos últimos tempos.